بیماریهای پروستات

بیماریهای کلیه و مجاری ادراری

انواع بیماری های پروستات چیست و چگونه به وجود می آید؟

غده پروستات یک اندام مهم در دستگاه تناسلی مردانه است که وظایف مختلفی از جمله تولید بخشی از ترشحات مایع منی برای تغذیه و محافظت از اسپرم و تنظیم جریان خروج ادرار را دارد.

بیماری‌های پروستات معمولاً در مردان مسن شایع‌تر است. علائم آن اغلب به‌صورت مشکل در ادرارکردن ظاهر می‌شود که به دلیل کنترل ضعیف مثانه یا جریان ضعیف ادرار در اثر بزرگ‌شدن غده پروستات است. بهترین روش برای پیشگیری از بروز بیماری، ایجاد سبک زندگی سالم و انجام آزمایش‌های دوره‌ای پروستات است‌. اگر سابقه خانوادگی انواع بیماری های پروستات را دارید یا بالای ۵۰ سال هستید، این موارد را جدی بگیرید. در ادامه، همراه ما باشید که با علائم و روش درمان بیماری غده برون‌ریز بدن آقایان آشنا می‌شویم.

انواع بیماری پروستات چیست؟

غده پروستات به‌اندازه یک گردو است که در پایین مثانه یافت می‌شود. لوله نازکی به نام مجرای ادرار که به ادرار و مایع منی اجازه می‌دهد از آلت تناسلی مرد خارج شود از غده پروستات می‌گذرد. مایع قلیایی که توسط غده پروستات تولید می‌شود، به تغذیه و حرکت اسپرم کمک می‌کند و همراه با سایر ترشحات، مجرای ادرار را در زمان ارگاسم ترک می‌کند.

پروستات به‌مرورزمان تحت دو جهش رشدی قرار می‌گیرد. اولین مورد توسط هورمون‌های جنسی (تستوسترون) ساخته‌شده توسط بیضه‌ها در دوران بلوغ است. این جهش باعث می‌شود پروستات به وزن متوسط ۲۰ گرم برسد. دومین جهش رشدی نیز زمانی شروع می‌شود که مردان در سن سی‌سالگی قرار دارند.

مراحل اولیه بیماری پروستات ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. به همین دلیل حدود ۲۵ درصد از مردان بالای ۵۵ سال (در سن ۷۰ سالگی با افزایش ۵۰ درصد) به بیماری‌های شایع دچار می‌شوند.

علائم بیماری های غده پروستات

اگر در زمان ادرار مشکل دارید یا مجبورید دفعات زیادی، به‌خصوص شب‌ها، به سرویس بهداشتی رجوع کنید، می‌تواند نشانه بیماری غده پروستات باشد. سایر علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• خالی نشدن کامل مثانه پس از ادرارکردن
• احساس سوزش و درد
• میل مکرر به ادرار کردن
• وجود خون در ادرار یا مایع منی
• انزال دردناک
• درد یا احساس سفتی مکرر در قسمت تحتانی کمر، ناحیه لگن، رکتوم یا بالای ران‌ها
• چکیدن ادرار

علائم پروستات در جوانان

به‌طورمعمول، پروستات یک غده کوچک و ساکت است که نقش مهمی را در سیستم ادراری و تناسلی مردان ایفا می‌کند. بااین‌حال بعضی مردان، در سنین ۲۰ یا ۳۰ سالگی، وضعیت دردناکی به نام التهاب یا بزرگی غده پروستات را تجربه می‌کنند. احساس درد در زیر شکم و کمر، سوزش در زمان ادرار و مشکلات ادراری از مهم‌ترین علائم انواع بیماری های پروستات در جوانان است.

چه زمانی برای بررسی علائم بیماری پروستات به دکتر مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن هر یک از این علائم گفته‌شده، فوراً به پزشک مراجعه کنید. تعیین وقت از متخصص اورولوژی که در درمان بیماری‌های دستگاه ادراری و دستگاه تناسلی مهارت دارد، بیشتر توصیه می‌شود.

انواع بیماری های پروستات

انوع شایع بیماری پروستات عبارت‌اند از:

1– بیماری پروستاتیت (بیماری تورم یا التهاب پروستات)

پروستاتیت یا التهاب پروستات در بیشتر موارد به دلیل بروز عفونت در اثر حرکت باکتری از مجرای ادرار به سمت غده پروستات رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند نوجوانان تا میان‌سالان را تحت تأثیر قرار دهد (در سنین ۳۰ تا ۵۰ شایع‌تر است) و مشکل دفع ادرار، تب‌ولرز و مشکلات جنسی از مهم‌ترین علائم آن هستند.

پروستاتیت باکتریایی و غیر باکتریایی

التهاب پروستات به دو دسته پروستاتیت باکتریایی حاد و مزمن تقسیم می‌شود. نوع حاد به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد و در مدت کوتاهی از بین می‌رود. درحالی‌که نوع مزمن به‌کندی گسترش پیدا می‌کند و برای مدت طولانی، چندین سال، طول می‌کشد.

• پروستاتیت باکتریایی به داروهای آنتی‌بیوتیکی که می‌توانند وارد پروستات شوند، به‌خوبی پاسخ می‌دهد.

• پروستاتیت غیر باکتریایی، پروستات ملتهب که به‌عنوان (CPPS) نیز شناخته می‌شود، سندرم درد مزمن لگن است. عفونت باکتریایی قدیمی، استرس و اضطراب، تحریک ناشی از مواد شیمیایی و مشکلات عضلات کف لگن، بعضی از علل بروز آن هستند.

درمان پروستاتیت با داروهای مسکن مانند پاراستامول یا ایبوپروفن و دارویی به نام آلفا بلوکر در صورت مشکل ادرارکردن صورت می‌گیرد. مسدودکننده‌های آلفا می‌توانند به شل‌شدن عضلات غده پروستات و پایه مثانه کمک کنند.

در حالت کلی، التهاب پروستات معمولاً با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.

2-بزرگ شدن پروستات (prostate enlargement)

بزرگ شدن غده پروستات، چه خوش‌خیم و چه بدخیم، تقریباً برای همه مردان با افزایش سن اتفاق می‌افتد. بزرگی پروستات خوش‌خیم، هیپرپلازی پروستات (BPH) و بزرگ شدن بدخیم، سرطان پروستات نامیده می‌شود. هیپرپلازی پروستات، سرطان نیست و خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش نمی‌دهد.

انجام آزمایش‌های پروستات در صورت وقوع علائمی مانند بی اختیاری یا ادرار قطره چکانی، می‌تواند در پیشگیری و درمان بزرگی پروستات کمک‌کننده باشد. اگرچه علت دقیق بزرگی غده پروستات مشخص نیست، اما تغییر سطح هورمون تستوسترون می‌تواند در کنار افزایش سن، از دلایل اصلی آن باشد.

3–هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)

BPH یا هایپرپلازی غده پروستات یک بیماری شایع در مردان بالای ۵۰ سال است که سن و سابقه خانوادگی در بروز آن موثرند. از هر ۱۰ مرد، ۸ نفر دچار بزرگی پروستات می‌شوند، حدود ۹۰ درصد از مردان بالای ۸۵ سال BPH دارند که ۳۰ درصدشان احساس علائم دردناک را هم گزارش کرده‌اند.

بزرگ شدن غده پروستات باعث باریک شدن مجرای ادرار و فشار بر پایه مثانه می‌شود. اگر درمان نشود، درنهایت می‌تواند انسداد در جریان ادرار را ایجاد کند. زمانی که این اتفاق به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد، به آن احتباس حاد ادرار می‌گویند که بسیار دردناک است. با قراردادن یک لوله نازک در مجرای ادراری (یک کاتتر) و آزادکردن موقت جریان ادرار تسکین پیدا می‌کند.

روش‌های درمانی بزرگی خوش‌خیم پروستات، عمل جراحی، دارودرمانی، بخارآب درمانی برای کوچک‌کردن بافت پروستات، تجویز آنتی‌کولینرژیک‌ها، آلفا بروکرها (تامسولوسین و آلفوزوسین)، دیورتیک، دسموپرسین و حتی داروهای گیاهی هستند.

بزرگی غیرسرطانی پروستات (BPH) تهدیدکننده زندگی نیست، اما می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد.

4– سرطان پروستات

سرطان پروستات، بعد از سرطان پوست، شایع‌ترین شکل سرطان در مردان است. خوشبختانه آمار مرگ‌ومیر آن بالا نیست اما نیاز به مراقبت جدی دارد (از هر ۴۱ مرد، تنها یک نفر بر اثر سرطان پروستات می‌میرد). سرطان پروستات در درجه اول《بیماری پیری》است به این معنی که با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می‌یابد؛ اما در کنار آن، نژاد و ژنتیک نیز نقش بسزایی دارند. در صورت داشتن این عوامل، درست است که پیشگیری از سرطان پروستات دشوار می‌شود، اما غربالگری زودهنگام می‌تواند به تشخیص و درمان سرطان کمک کند.

در مراحل اولیه، سلول‌های سرطانی تنها در غده پروستات قرار دارند؛ اما به‌مرور و با انواع تهاجمی‌تر سرطان پروستات، سلول‌های جهش‌یافته گسترش می‌یابند، وارد سیستم عروقی و لنفاوی می‌شوند و تومورهای ثانویه را، به‌ویژه در استخوان‌ها، ایجاد می‌کنند.

پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی، هورمون درمانی، فرسایش لیزری، ایمونوتراپی، پروستاتکتومی یا جراحی پروستات و دارودرمانی مانند داروهای اصلاح‌کننده استخوان، از روش‌های درمانی سرطان غده پروستات هستند.

علت انواع بیماری پروستات در مردان

علت واقعی بزرگ شدن پروستات و بروز بیماری آن ناشناخته است؛ اما اثبات‌شده است که افزایش سن مردان با تغییرات هورمونی مرتبط است. تعادل هورمون‌ها و میزان هورمون تستوسترون در بدن با افزایش سن تغییر می‌کند و این ممکن است باعث رشد غده پروستات شود. همچنین مردانی که بیضه‌های خود را در سنین پایین برداشته‌اند (مثلاً درنتیجه سرطان بیضه) دچار BPH نمی‌شوند. سایر علل بیماری عبارت‌اند از:

• عفونت باکتریایی
• سابقه خانوادگی
• دیابت
• بیماری قلبی
• سبک زندگی ناسالم

تشخیص بیماری های غده پروستات

روش‌های متفاوتی برای تشخیص انواع بیماری های پروستات وجود دارد:

 1-   غربالگری سرطان: انجمن سرطان آمریکا می‌گوید مردان باید قبل از تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا آزمایش شوند یا خیر، در مورد مزایا، خطرات و محدودیت‌های غربالگری سرطان پروستات با پزشک خود صحبت کنند. سنینی که بهتر است حتماً آزمایش بدهند معمولاً ۴۰ به بالا است.

2-    معاینه رکتوم دیجیتال (DRE): پزشک با دستکش یک انگشت را وارد راست‌روده می‌کند تا اندازه پروستات شما را بررسی کند.

  3-  آزمایش خون برای آنتی‌ژن اختصاصی پروستات: در ترشحات پروستات آنتی‌ژن اختصاصی وجود دارد که تغییرات در اندازه آن، می‌تواند نشان‌دهنده بیماری باشد.

 4-   آزمایش ادرار میانی (MSU) برای بررسی عفونت یا خون در ادرار

  5-  اسکن اولتراسوند و مطالعات جریان ادرار و نمونه‌برداری یا بیوپسی از پروستات

درمان بیماری های پروستات

درمان پروستات به شرح زیر است.

1-    درمان بزرگی پروستات:

تجویز آلفا بلوکرها که عضلات اطراف مجرای ادرار را در مردان با علائم بزرگ شدن پروستات شل می‌کنند تا ادرار آزادتر جریان پیدا کند. معمولاً داروها علائم بزرگی پروستات را برطرف می‌کنند، اما برخی از مردان برای بهبود علائم و جلوگیری از عوارض به جراحی نیاز دارند.

2-    درمان سرطان پروستات:

در روش جراحی برای سرطان پروستات که پروستاتکتومی نامیده می‌شود، پروستات را با هدف ازبین‌بردن تمام سلول‌های سرطانی، خارج می‌کنند. سایر روش‌ها نیز پرتودرمانی، کاشت دانه‌های رادیواکتیو، کرایوتراپی، آزمایش‌های بالینی، هورمون درمانی و شیمی‌درمانی (در زمانی که سرطان پروستات پیشرفته است)، هستند.

  3-  درمان پروستاتیت حاد و مزمن:

بسته به نوع پروستاتیت، درمان شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدباکتری یا عمل جراحی است.

برای درمان انواع بیماری های پروستات به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

در زمینه‌های مختلف بزرگی پروستات، التهاب و سرطان، می‌توانید علاوه بر دکتر داخلی، به اورولوژیست مراجعه کنید تا روند درمانی را سریع‌تر طی کنید. مهم‌ترین نکته این است که با مشاهده علائم بیماری، هرچه زودتر نسبت به درمان آن اقدام کنید. در کنار درمان‌های پزشکی باید به درمان خانگی هم توجه داشته باشید. پزشک لیست مواد غذایی مفید برای پروستات را در اختیار شما قرار می‌دهد.

عوارض بیماری های پروستات

عدم توانایی ادرارکردن (به این حالت احتباس ادراری نیز می‌گویند)، عفونت‌های دستگاه ادراری، عدم توانایی در تخلیه کامل ادرار، سنگ مثانه و آسیب به کلیه از عوارض احتمالی بیماری پروستات هستند.

راه های پیشگیری از بیماری های پروستات

موارد زیر، مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از انواع بیماری های پروستات به‌حساب می‌آیند:

  1-  انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی سالم در کنار ورزش منظم

 2-   استفاده از روی، امگا ۳ و ویتامین‌ها، به‌خصوص ویتامین D

 3-   مصرف گوجه‌فرنگی (آنتی‌اکسیدان لیکوپن که در گوجه‌فرنگی پخته وجود دارد، در برخی مطالعات نشان داده است که رشد سلول‌های سرطانی پروستات را کند می‌کند.)

  4-  خودداری از مصرف گوشت زغالی (ترکیب شیمیایی آن سرطان‌زا است.)

   5- حفظ وزن متعادل و جلوگیری از افزایش وزن افراطی

   6- ترک سیگار، الکل و تنباکو

  7-  فعال‌بودن ازنظر جنسی (انزال بدن را از سموم و سایر موادی که می‌توانند باعث التهاب شوند پاک می‌کند).

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک متخصص

چهار نوع متمایز و شایع از انواع بیماری‌ های پروستات وجود دارد که شامل پروستاتیت، بزرگی پروستات، هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات و سرطان پروستات هستند. این بیماری‌ها علائم مشترک و دلایل متفاوتی دارند. آزمایش پروستات و غربالگری سرطان کمک بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها می‌کند.

مشکلات ادراری، مشکلات جنسی، درد در لگن و کمر، از علائمی هستند که در صورت بروز آن‌ها باید به پزشک مراجعه کنید. متخصص اورولوژی می‌تواند درزمینه درمان مشکلات پروستات به شما کمک کند.

پرسش‌های متداول

سوال: دلیل مبتلا شدن به بیماری های پروستات چیست؟

جواب: تحریک ناشی از برخی مواد شیمیایی، ورود باکتری یا سابقه ژنتیکی از دلایل آن هستند. همچنین غده پروستات با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شود.

سوال: علائم خطرناک بیماری پروستات چیست؟

جواب: میل مکرر به ادرارکردن، مشاهده خون در مایع منی و انزال دردناک از علائم بیماری های پروستات است.

سوال: درد پروستات کجاست؟

جواب: احساس درد معمولاً در نواحی اطراف آلت تناسلی و کیسه بیضه است. سرطان پروستات می‌تواند منجر به درد یا سفتی در ناحیه کمر و لگن یا قسمت بالای ران شود.

سوال: برای درمان پروستات چه بخوریم؟

جواب: یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار توصیه‌شده میوه، سبزی‌ها و پروتئین به‌سلامت پروستات کمک می‌کند. در خصوص مصرف مکمل‌های غذایی بهتر است با پزشک عمومی یا متخصص تغذیه مشورت کنید و اگر از محصولات تنباکو استفاده می‌کنید، بهتر است بدانید که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهند.

سوال: خارج کردن پروستات با عمل جراحی چه عوارضی دارد؟

جواب: عوارض جانبی رایج زندگی بدون پروستات، شامل بی‌اختیاری در کنترل ادرار است.

سوال: آیا بعد از درآوردن پروستات امکان نعوظ را از دست می دهیم؟

جواب: تقریباً همه مردان در چند ماه اول بعد از درمان سرطان پروستات، برخی از اختلالات نعوظ را تجربه می‌کنند. بااین‌حال، باگذشت زمان بهبود می‌یابد.

سوال: دشمن پروستات چیست؟

جواب:  یکی از مهم‌ترین دلایل مبتلاشدن به سرطان پروستات، اضافه‌وزن زیاد است. اضافه‌وزن علاوه بر سلامتی پروستات، سلامت قلب و عروق را هم به خطر می‌اندازد.